Wat is de onvoltooid verleden tijd (OVT) in het Albanees?
In het Albanees noemen we de OVT "E kryera e thjeshtë" of "Koha e kryer e thjeshtë". Dit is de tijd die je gebruikt voor:
- Acties die volledig in het verleden zijn gebeurd en afgesloten zijn.
- Verhalen, sprookjes, historische gebeurtenissen.
- Eenmalige of korte handelingen in het verleden.
Vorming van de OVT in het Albanees
In het Albanees worden werkwoorden in drie groepen (konjugaties) verdeeld, en elk heeft zijn eigen set uitgangen. Hier is hoe dat werkt:
Reguliere werkwoorden (1e conjugatie, op -oj), bijvoorbeeld: punoj → werken
| Persoon | Punoj (werken) in OVT |
|---|---|
| Unë (ik) | punova |
| Ti (jij) | punove |
| Ai/Ajo (hij/zij) | punoi |
| Ne (wij) | punuam |
| Ju (jullie/u) | punuat |
| Ata/Ato (zij) | punuan |
Werkwoorden die eindigen op medeklinkers (2e conjugatie), bijvoorbeeld: flas → spreken
| Persoon | Flas (spreken) in OVT |
|---|---|
| Unë | fola |
| Ti | fole |
| Ai/Ajo | foli |
| Ne | folëm |
| Ju | folët |
| Ata/Ato | folën |
Onregelmatige werkwoorden (sterke werkwoorden - 3e conjugatie), bijvoorbeeld: shkruaj → schrijven
| Persoon | Shkruaj (schrijven) in OVT |
|---|---|
| Unë | shkrova |
| Ti | shkrove |
| Ai/Ajo | shkroi |
| Ne | shkruam |
| Ju | shkruat |
| Ata/Ato | shkruan |
Gebruik van de OVT
In het dagelijks Albanees wordt de OVT niet heel vaak gebruikt in spreektaal. In geschreven taal (verhalen, boeken, artikelen) is het wel heel normaal. Albanezen gebruiken in spreektaal vaak voltooide tegenwoordige tijd (present perfect), maar de OVT blijft belangrijk in formele contexten of wanneer je iets vertelt wat duidelijk volledig in het verleden ligt.
Voorbeelden
- Dje shkrova një letër. → Gisteren schreef ik een brief.
- Në vitin 1912 Shqipëria shpalli pavarësinë. → In 1912 verklaarde Albanië zijn onafhankelijkheid.
- Ai hëngri darkën dhe shkoi në shtrat. → Hij at zijn avondeten en ging naar bed.
Verschil met de imperfectum (e pakryera)
Naast de OVT (e kryera e thjeshtë) heeft het Albanees ook de imperfectum (e pakryera), die je gebruikt voor:
- Langdurige handelingen in het verleden.
- Gewoontes uit het verleden.
- Achtergrondinformatie in verhalen.
Voorbeeld (imperfectum):
- Kur isha i vogël, lexoja shumë libra. → Toen ik klein was, las ik veel boeken.
- Kur ai ishte në shkollë, këndonte ai shumë mirë. → Toen hij op school was, zong hij heel goed.
Samenvatting
| Tijd | Albanese naam | Gebruik |
|---|---|---|
| OVT | E kryera e thjeshtë | Eenmalige actie in het verleden, afgesloten. |
| Imperfectum | E pakryera | Gewoonte, beschrijvende actie, herhaling in het verleden. |