Lidwoorden (Albanees "nyjet") in het Albanees: Een overzicht
Het Albanees heeft een complex systeem van lidwoorden, dat anders werkt dan in het Nederlands. In het Albanees zijn er bepaalde lidwoorden (de/het) en onbepaalde lidwoorden (een). Wat bijzonder is aan het Albanees, is dat het bepaalde lidwoord meestal achter het zelfstandig naamwoord wordt geplaatst (een soort achtervoegsel), terwijl het onbepaalde lidwoord voor het zelfstandig naamwoord staat.
Onbepaalde lidwoorden (een)
In het Albanees gebruik je:
Voorbeelden:
- një libër → een boek
- një vajzë → een meisje
- një burrë → een man
Bepaalde lidwoorden (de/het)
Albanees gebruikt een systeem van achtervoegsel-lidwoorden. Het lidwoord wordt aan het einde van het zelfstandig naamwoord toegevoegd. Hoe dit precies gebeurt, hangt af van:
- Het geslacht (mannelijk/vrouwelijk)
- Het enkelvoud of meervoud
- De naamval (nominatief, genitief, datief, enz.)
Mannelijke woorden (enkelvoud), eindletter van het woord op -ë
| Lidwoord (achtervoegsel) |
Voorbeeld |
| -i |
djalë (jongen) → djali (de jongen) |
| -i |
kalë (paard) → kali (de paard) |
Vrouwelijke woorden (enkelvoud), , eindletter van het woord op -ë
| -a |
botë (wereld) → bota (de wereld) |
| -a |
motër (zus) → motra (de zus) |
Meervoud (bepaalde vorm)
| Geslacht |
Voorbeeld (onbepaald) |
Voorbeeld (bepaald) |
| Mannelijk |
djem (jongens) |
djemtë (de jongens) |
| Vrouwelijk |
vajza (meisjes) |
vajzat (de meisjes) |
Samenvatting met voorbeelden
| Onbepaald |
Bepaald |
| një libër (een boek) |
libri (het boek) |
| një djalë (een jongen) |
djali (de jongen) |
| një vajzë (een meisje) |
vajza (het meisje) |
| disa libra (enkele boeken) |
librat (de boeken) |
| disa vajza (enkele meisjes) |
vajzat (de meisjes) |
Bijzondere gevallen
-
Bij eigen namen en titels komt vaak zotëri (meneer) of zonja (mevrouw) met een lidwoord.
- Zotëria → de heer
- Zonja → de dame
-
In bepaalde contexten, zoals constructies met bezit, veranderen lidwoorden ook:
- libri i mësuesit → het boek van de leraar
Grammaticale naamvallen en lidwoorden
Albanees gebruikt naamvallen, en de vorm van het lidwoord kan veranderen afhankelijk van de naamval. In de genitief-datief wordt vaak -it toegevoegd:
- libri (het boek) → libri i mësuesit (het boek van de leraar)
Belangrijke verschillen met Nederlands
| Nederlands |
Albanees |
| Lidwoord vóór het woord |
Lidwoord achter het woord |
| Vast: de/het |
Verandert per geslacht en naamval |
| Geen naamvallen |
5 naamvallen (nominatief, genitief, datief, ablatief, vocatief) |
Voorbeelden:
libër → boek
| Naamval |
Onbepaald |
Bepaald |
| Nominatief |
një libër |
libri |
| Genitief |
i një libri(t) |
i/e librit |
| Datief |
një libri(t) |
librit |
| Accusatief |
një libër |
librin |
| Ablatief |
nga një libër |
nga libri |
temë → thema
| Naamval |
Onbepaald |
Bepaald |
| Nominatief |
një temë |
tema |
| Genitief |
i një teme |
i/e temës |
| Datief |
një teme |
temës |
| Accusatief |
një temë |
temën |
| Ablatief |
nga një temë |
nga tema |
Samenvatting in één schema
| Soort woord |
Onbepaald |
Bepaald (enkelv.) |
Bepaald (meerv.) |
| Mannelijk |
një libër |
libri |
librat |
| Vrouwelijk |
një vajzë |
vajza |
vajzat |